Ένας άνθρωπος που επιλέγει να κάνει coaching ή να βάλει στη ζωή του οποιαδήποτε άλλη μέθοδο προσωπικής ανάπτυξης, τις περισσότερες φορές έχει μία αίσθηση κενού (emptiness). Με απλά λόγια νιώθει αβοήθητος, μόνος και ανήμπορος να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της ζωής του αλλά και στα θέλω της καρδιάς του. Αισθάνεται άκαμπτος στις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές του και οι αρνητικές του σκέψεις τον κατακλύζουν μη μπορώντας να δει αντικειμενικά τον εαυτό του μέσα στις καταστάσεις τις οποίες εμπλέκεται και να ελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να φέρνει ουσιαστικά αποτελέσματα στη ζωή του αλλά και θετική επίδραση στην ψυχολογία του.

Το μοντέλο ενδυνάμωσης (empowerment model) έχει ως στόχο την ενδυνάμωση του ατόμου μέσω της αυτογνωσίας, της σύνδεσης με τον εσωτερικό του κόσμο και τα συναισθήματά του και της κατανόησης και αποδοχής του εαυτού του καθώς και τη διεύρυνση της εξατομικευμένης αντίληψής του για τη ζωή. Ας το δούμε όμως όλο αυτό πιο αναλυτικά.

Το πρώτο βήμα του μοντέλου μου όπως αυτό προκύπτει από τη δομή των συνεδριών μου μέχρι τώρα είναι φυσικά να εκθέσει ο άνθρωπος που έχω απέναντί μου το θέμα (subject) που τον προβληματίζει και τον φέρνει στη θέση του coachee. Ο χρόνος αυτός είναι ο χώρος που του δίνεται απλόχερα να εκφράσει με ασφάλεια το ΕΓΩ του. Εκεί εγώ σαν coach κάνω το βήμα πίσω και απλά αφήνω τον coachee μου να εξωτερικεύσει όλα όσα πιάνουν χώρο μέσα του ώστε να μπορέσει στη συνέχεια της συνεδρίας-συνεργασίας να δει με μεγαλύτερη διαύγεια έχοντας αδειάσει τη δεξαμενή των αρνητικών σκέψεων και των συναισθημάτων που δημιουργούν αυτές. Εκεί του δίνεται η δυνατότητα να κατηγορήσει, να θυμώσει, να κλάψει, να φτάσει σε αδιέξοδο, να θυματοποιηθεί και να αποδυναμωθεί, διαδικασία που κατά τη γνώμη μου είναι απαραίτητη για την εξέλιξή του.

Μόλις λοιπόν σταματήσει το “παραλήρημα” του ΕΓΩ είναι η ώρα μου να καταστήσω σαφή το στόχο (goal) προς τον οποίο δουλεύουμε. Και εκεί βάζω τον coachee να σκεφτεί σοβαρά πάνω στο θέμα το οποίο θέτει επί τάπητος. Ενώ τόση ώρα μιλάει το ΕΓΩ του και βγάζει έξω όλα αυτά τα οποία χρειάζεται να βγουν για να πάμε ένα βήμα πιο μπροστά στραμμένος συνήθως στα εξωτερικά γεγονότα, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να τον στρέψω μέσα του και να τον ρωτήσω τι θα ήθελε να καταφέρει σε σχέση με το θέμα που φέρνει στο τραπέζι. Εκεί ωθείται ο άνθρωπος που έχω απέναντί μου σε θέση ευθύνης. Αφήνει τις άμυνες και σκέφτεται σοβαρά που θέλει να πάει τελικά.

Αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό για την επιτυχία της συνεργασίας μας και για το πόσο ικανοποιημένος θα νιώθει ο coachee μου στο τέλος της και δεν παραλείπεται σε καμία περίπτωση. Επίσης, είναι εξίσου σημαντικό και για εμένα ως coach γιατί ξέρω από την αρχή πού θέλει ο coachee  να πάει και μπορώ ευκολότερα και πιο γρήγορα να τον βοηθήσω να φτάσει εκεί ούσα εστιασμένη στον τελικό προορισμό. Κάποιες φορές ίσως χρειαστεί υπενθύμιση του στόχου κατά τη διάρκεια της συνεργασίας ακόμα και επαναπροσδιορισμός του όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο από τον coachee.

Στη συνέχεια περνάμε στο deep dive και προκαλούμε επίγνωση (self-awareness). Συνδέουμε τις εξωτερικές καταστάσεις με το τι ακριβώς δημιουργούν στον εσωτερικό του κόσμο. Ποιο είναι το trigger εκεί πέρα; Γυρνάμε τα φώτα και πάλι πάνω στον coachee οδηγώντας τον στην αυτογνωσία που είναι από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της προσωπικής ανάπτυξης ενός ανθρώπου. Σε αυτό το σημείο ξεκινούν να βγαίνουν προς τα έξω συνειδητοποιήσεις που μέχρι χθες ήταν άγνωστες στον coachee και οι οποίες είναι από μόνες τους ικανές να αναπλαισιώσουν την ζωή του και να οδηγήσουν σε νέο τρόπο σκέψης άρα σε καινούριες συναισθηματικές αντιδράσεις και κατά συνέπεια σε νέες ιδέες και βήματα δράσης.

Αυτό το σημείο των συνειδητοποιήσεων ίσως κάποιες φορές δεν είναι ευχάριστο τη δεδομένη στιγμή που συμβαίνει η συνειδητοποίηση αλλά παρέχει μακροπρόθεσμα οφέλη στην περαιτέρω εξέλιξη του coachee γιατί αποκαλύπτει την αλήθεια του. Σταματάει να παίζει σε ένα θεατρικό έργο σκηνοθετημένο από άλλους με προ πολλού ξεπερασμένο σενάριο. Με απλά λόγια βγαίνει από πλαίσια επιβεβλημένα από οικογενειακό ή κοινωνικό ή θρησκευτικό κλπ περιβάλλον και ανακαλύπτει τη δική του αλήθεια για τη ζωή του και τις καταστάσεις στις οποίες εμπλέκεται βλέποντας τον εαυτό του και τους γύρω του από μια άλλη προοπτική πιο κοντά σε εκείνον και πιο ωφέλιμη για εκείνον.

Το επόμενο βήμα του μοντέλου μου είναι η αποδοχή του εαυτού (self-acceptance). Όπως φαίνεται από τις συνεδρίες που έχω κάνει μέχρι τώρα, όταν ο coachee από το αρχικό στάδιο της συνεδρίας ή της συνεργασίας, φτάσει στην αποδοχή των συναισθημάτων του, των σκέψεων του και της συμπεριφοράς του είναι πολύ πιο έτοιμος να δει τα πράγματα πιο καθαρά και να πλησιάσει τη λύση του πιο εύκολα. Λαμβάνοντας λοιπόν υποστήριξη (support) από εμένα σε αυτό το κομμάτι της αυτοαποδοχής, συν τοις άλλοις επιτυγχάνεται το χτίσιμο της σχέσης αλλά και η καλλιέργεια της εμπιστοσύνης.

Ο ρόλος ο δικός μου εκεί είναι να του δώσω την επιβεβαίωση που χρειάζεται για να καταλάβει πως είναι οκ να νιώθει όπως νιώθει, να σκέφτεται όπως σκέφτεται και να δρα με τον τρόπο που εκείνος νομίζει ότι είναι ο καλύτερος εκείνη τη στιγμή (πάντα στο πλαίσιο του επιτρεπτού φυσικά όσον αφορά την επικινδυνότητα προς τον εαυτό του αλλά και προς τους άλλους). Από τη στιγμή που θα δεχτεί τον εαυτό του ακριβώς όπως είναι και θα καταλάβει πως έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε βάσει αυτών που γνώριζε, μπαίνει κατευθείαν στο vortex, στη θετική του δίνη δηλαδή και η αλλαγή ξεκινάει αυτόματα.

Το βασικό κομμάτι εδώ είναι η μεγάλη προθυμία του coachee να αλλάξει λόγω της επιβεβαίωσης που έχει λάβει όσον αφορά το ανθρώπινο αδύναμο κομμάτι του και της ενθάρρυνσης του ότι μπορεί να τα καταφέρει. Αυτό συμβαίνει γιατί παύει να υπάρχει μέσα στο κεφάλι του η λανθασμένη και μη εξυπηρετική πεποίθηση του ‘’προβληματικού’’ που χρειάζεται να αλλάξει γιατί είναι υπεύθυνος για όλα τα δεινά του κόσμου ή αντίθετα του ανθρώπου που όλοι θέλουν να βλάψουν και μπαίνει σε μία θέση αγάπης προς τον εαυτό του αλλά και ευθύνης. Ευθύνης μόνο στα κομμάτια όμως που μπορεί εκείνος να ελέγξει. Σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις. Αφού του έχει δοθεί από την αρχή ο χώρος να θυματοποιηθεί ή να ενοχοποιήσει τον εαυτό του ανάλογα με την περίπτωση, τώρα είναι η ώρα της αναπροσαρμογής και της ώριμης σκέψης και αντιμετώπισης της κατάστασης της οποίας είναι εμπλεκόμενος συναισθηματικά ή πρακτικά.

Για να καταφέρουμε την αλλαγή πιο εύκολα και με υψηλά επίπεδα ενέργειας, είναι πολύ σημαντικό το επόμενο βήμα του μοντέλου μου που δεν είναι άλλο από την εξωτερίκευση του ιδανικού (the ideal) για εκείνον. Σε αυτό το σημείο καλείται ο coachee να μεταφερθεί στο κοντινό μέλλον του (the upcoming future) και να δει ποιο πραγματικά θα είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα για εκείνον. Εστιασμένος λοιπόν στο πώς θα ήθελε να είναι τα πράγματα για εκείνον, αρχίζει και βιώνει τα θετικά συναισθήματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την επιτυχία που θέλει να έχει, στο κομμάτι που έχει επιλέξει. Αυτό είναι από μόνο του ένα κίνητρο για να επιδιώξει την αλλαγή γρηγορότερα και με περισσότερο πάθος, ένταση και ενέργεια και να βάλει τον εαυτό του στην κατάσταση της θέλησης που θα προκαλέσει στη συνέχεια δημιουργική σκέψη και ευρύτερο πλαίσιο προοπτικών και δυνατοτήτων.

Και κάπου εκεί αβίαστα πλέον περνάμε στο επόμενο βήμα της εύρεσης λύσης (solution) μέσω της δημιουργικής σκέψης που έχει έρθει από τη μεταφορά του στο ιδανικό του σενάριο. Τώρα πια εστιάζει στα θέλω του τα οποία είναι ξεκάθαρα προσδιορισμένα και συγκεκριμένα και η κατάσταση διαύγειας ενδυναμώνει την ικανότητά του να εστιάσει στη λύση αφήνοντας πίσω το πρόβλημα. Ξεκινούν να ορίζονται τα βήματα δράσης (action steps) που βρίσκονται εντός “του επιτρεπτού” για εκείνον ορίου και φυσικά καταγράφονται.

Τελειώνοντας αυτό το μέρος του ορισμού των βημάτων δράσης, τις περισσότερες φορές θα παρατηρηθεί πως ο coachee πέφτει σε βαθιά σκέψη και κάτι ακόμη υπάρχει εκεί πίσω που βασανίζει  το μυαλό του έτοιμο να εξωτερικευτεί με λίγη ενθάρρυνση από τον coach.

Και κάπου εδώ έρχεται το επόμενο βήμα του μοντέλου που είναι το βήμα του χαμένου κομματιού (missing part). Ποιο είναι λοιπόν αυτό το κομμάτι το οποίο λείπει; Τι είναι αυτό το οποίο μπορεί να κάνει τον coachee να αμφιβάλλει και να μη νιώθει 100% σίγουρος για το αν τελικά αυτό που έχει επιλέξει είναι το σωστό;  Kάποιες ακόμη διερευνητικές ερωτήσεις χρειάζεται να γίνουν για να κατευναστεί το ΕΓΩ του που πιθανόν να έχει έρθει πάλι στην επιφάνεια να αμφισβητήσει ότι ο coachee μπορεί να τα καταφέρει.

Εκεί ίσως παρατηρηθούν κάποια εμπόδια που ανεβαίνουν στην επιφάνεια για να προκαλέσουν αυτοσαμποτάζ (self-sabotage) και να τραβήξουν τον coachee πίσω στην ασφάλειά του εκεί που δε συμβαίνει τίποτα καινούριο αλλά όλα είναι γνωστά και προβλέψιμα.

Σημαντική είναι εδώ η στήριξη του coach προς τον coachee και η προσπάθεια του μέσω ερωτήσεων ή μεταφορών ή την εξιστόρηση προσωπικών εμπειριών (αφού πάρει την έγκριση του coachee βέβαια) να τον κάνει να κατανοήσει πως μπορεί να καταφέρει αυτό που θέλει και να βρουν μαζί εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης και διαχείρισης του χειρότερου εμποδίου ή σεναρίου γενικότερα που έχει ο coachee στο μυαλό του. Σε αυτό το σημείο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται πως τα πράγματα είναι ευκολοτέρως υλοποιήσιμα απ’ ότι είχε το μυαλό του πριν από την παράθεση των παραπάνω και ίσως εμφανιστεί και μία ακόμη out of the box λύση, που πριν ενδεχομένως να ήταν στα ‘’όρια του μη επιτρεπτού’’ κατά τη γνώμη του.

Ενώ αυτό το βήμα είναι πάρα πολύ σημαντικό να μην παραλείπεται όταν πραγματικά χρειάζεται να εφαρμοστεί για το καλό της εξελικτικής πορείας του coachee , δεν είναι πάντα απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις περιπτώσεις. Ο coachee μπορεί να έχει ορίσει βήματα δράσης τα οποία να είναι τόσο καλά κομμένα και ραμμένα στα μέτρα του και να τον κινητοποιούν τόσο πολύ ώστε να μη χρειαστεί η διερεύνηση του χαμένου κομματιού.

Τέλος, εστιάζουμε ξανά στον εσωτερικό κόσμο του coachee. Μπαίνοντας στην τελική ευθεία, τον στρέφουμε ακόμη μία φορά μέσα του και τον καλούμε να συνδεθεί με το συναίσθημα (final feeling) που αποκόμισε από τη διαδικασία. Τι είναι αυτό που είναι διαφορετικό; Πού αισθάνεται πως έχει ωριμάσει συναισθηματικά; Η σύνδεση με τα εσώτερα κομμάτια του είναι από μόνη της μία επιτυχία διότι στις μέρες μας οι περισσότεροι είμαστε στραμμένοι σε πράγματα έξω από εμάς λόγω του τεράστιου όγκου πληροφοριών που λαμβάνουμε αισθητηριακά.

Και κάπου εκεί τους συνδέουμε με το κατόρθωμά τους (achievement) από αυτή τη συνεδρία-συνεργασία. Καταλαβαίνουν κατευθείαν πως όλο αυτό είχε να τους προσφέρει κάτι πολύτιμο που δεν θα το είχαν πετύχει αν δεν είχαν καταβάλει αυτή την τεράστια προσπάθεια και δεν είχαν κάνει αυτό το βήμα που τότε δεν ήξεραν τα αποτελέσματα που θα τους έφερνε. Αυτομάτως συνειδητοποιούν τις ικανότητές τους αλλά και τη δύναμη του coaching.

Η παραπάνω συνειδητοποίηση προσδίδει επιβεβαιωτικό χαρακτήρα στις ικανότητες του coachee όταν εστιάζει εξ ολοκλήρου σε κάτι αλλά και στη μεθοδολογία του coach. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να συνεχίσει ο coach αυτό το επάγγελμα που έχει τόσα να προσφέρει στους ανθρώπους και στην εξέλιξή μας σαν είδος.

Η προσωπική ανάπτυξη και η εξέλιξη όλων μας είναι η αληθινή μας φύση και όλα τα άσχημα συμβαίνουν όταν πάμε κόντρα σε αυτό. Χρειάζεται συνεχή εσωτερική διερεύνηση, ανασυγκρότηση για να είμαστε πάντα αναβαθμισμένοι και να διευρύνουμε συνέχεια την προοπτική μας ώστε το μέλλον μας να είναι τέτοιο που δε θα έχουμε κανένα λόγο να ανατρέχουμε στο παρελθόν μας και να το επανεξετάζουμε. Ένα τέτοιο μέλλον επιτυγχάνεται μόνο με εσωτερική δουλειά, θετικές ανθρώπινες σχέσεις, προγραμματισμό δράσεων προς τον στόχο, καλλιέργεια συμπόνιας και αγάπης προς τον εαυτό μας και προς τους άλλους ανθρώπους και αποδοχή της φύσης μας που έχει εξελικτικό χαρακτήρα.

Ντάτσιου Αλεξάνδρα